Басты бет/ Тіл және дене семиотикасы / Ым-ишара семиотикасы және этикет нормалары /Қол жаю
Артқа

Қол жаю

 

 

Бата алған кезде; дұға оқығанда; «ас қайыру» (астан кейінгі дастархан батасы) ғұрыптарына байланысты бірқатар жағдайларда қолданылатын бірегей ишара. Физикалық тұрғыдан бұл келесідей: алақанды жоғары қаратып, қолдарды кеуде деңгейінде ұстау. Бетті алақанмен сипау оның аяқталуы болып саналады. Бір нұсқа бойынша, бұл ишара хадистерде жазылған, мұсылмандық деп аталады. Сондай-ақ, бұл кез келген қастерлеу нысанына табыну қимылымен байланысты ең көне ишаралардың бірі деп санауға болады: мұндай ишараларды кейінгі мәдениеттер құдаймен қарым-қатынас жасаудың архаикалық ғұрыптық тәжірибесінен алған.
 

Дәстүрлі халық түсінігінде (ақпарат берушілердің мәліметі) «қол жаю» ишарасында тостаған түріндегі қалыптағы алақанаға Аспан рақымы түсіп, оны алақанмен бетке сипағанда оны өзіне «сіңіру» дегенді білдіреді. Бұл нышандық ишарада жетекші рөл көптеген мәдениеттерде рухани күштің шоғырлану аймағы ретінде қарастырылатын алақанға беріледі. Бұл қатарға кең таралған тұмар түріндегі ашық алақанның материалдық бейнесі – Хамса, Фатиманың қолы, Мириамның қолы және т.б. тән. Биліктің нышаны ретіндегі қолдың белгісі архаикалық сипатқа ие. Қол түріндегі тұмарлар сарматтардың жерлеу орындарында жиі кездеседі; дәстүрлі таным-түсініктердің логикасы тиесілі болу идеясы болды – «бір нәрсеге қол тигізу» «иелік ету» дегенді білдіреді. Келісім-шарт жасауда, туыстастық салтын орындауда қолға үлкен мән берілді. «Қол» белгісі ең көне үндіеуропалық келісім-шарт мәтіндерінде кездеседі [5].

Шайгозова Ж.Н., Наурзбаева А. Б.
Краткая энциклопедия знаков и символов казахской культуры.
Алматы: КазНИИК, 2023.
Скачать
.